Waarom adhd vaak later ontdekt wordt bij meisjes

Bij adhd denken veel mensen meteen aan drukke jongetjes die niet stil kunnen zitten. Toch zijn er ook genoeg meisjes en vrouwen die de diagnose krijgen. Maar die komt meestal veel later dan bij jongens.

Mette Zwarst (14) uit Woubrugge kwam in de brugklas bij De Praktijk(4Kids) terecht. ,,Zo lang ik me herinner heb ik al moeite om me te concentreren, maar ik kwam daar terecht vanwege mijn tics. Ik had allerlei tics met mijn ogen en mond, maar ook met armen en benen en vocaal. Ik werd daar zo moe van dat ik in groep 8 bijna niks meer kon.”

Na behandelingen om de tics te verminderen en meer te accepteren, werd Mette getest. Daar kwam adhd uit. ,,Ik was wel blij dat er eindelijk een verklaring was.”

Door de diagnose heeft Mette, die nu in 4 vwo van het Ashram College zit, een oranje kaart. ,,Daarmee mag je bij toetsen apart zitten en krijg je 20 procent meer tijd. Voor mij is dat heel fijn, want ik moet iets soms wel vijf keer lezen voordat ik doorheb wat er staat. Daarnaast twijfel ik vaak erg over antwoorden. En hoe minder afleiding in het klaslokaal, hoe beter mijn toetsen vaak gaan.”

“Met allerlei trucjes kunnen zij het langer verbloemen, maar uiteinde­lijk lopen meisjes een keer vast”

– Kayleigh Hillebrand en Gwenny van Rijn, orthopedagogen

,,Met allerlei trucjes kunnen zij het langer verbloemen, maar uiteindelijk lopen meisjes een keer vast”, leggen orthopedagogen Kayleigh Hillebrand (25) en Gwenny van Rijn (31) uit. Ze zien bij De Praktijk(4Kids) in Alphen net zoveel jongens als meisjes met adhd. ,,Het is niet lastiger om adhd bij meisjes vast te stellen, maar vooral anders, omdat je veel meer de nuance moet opzoeken”, zegt Hillebrand.

Toch is er wel een groot verschil tussen de twee geslachten. ,,Vaak zien we jongetjes al vanaf 6 jaar, terwijl dat bij meisjes meestal pas in de middelbare schoolperiode is.”

“Bij meisjes met adhd slaat het vaker naar binnen toe”

– Gwenny van Rijn

Dromerige meisjes

Een verklaring voor dit grote leeftijdsverschil hebben de orthopedagogen wel. ,,Als jongetjes in groep 3 komen moeten ze toch meer stilzitten en leren en dan valt sneller op dat ze daar moeite mee hebben”, zegt Van Rijn. ,,Bij meisjes met adhd slaat het vaker naar binnen toe. Ze kunnen ook wel wiebelen op hun stoel of friemelen aan hun kleding, maar het zijn ook vaak dromerige meisjes die heel creatief, spontaan, assertief en extravert zijn. Maar ondertussen gebeurt er bij deze meisjes van binnen van alles dat voor de omgeving niet zichtbaar is.”

In hun hoofd is het vaak een drukke bedoening. Van Rijn: ,,Een leraar kan denken dat een meisje naar hem kijkt en dus oplet, maar ondertussen zit zij bijvoorbeeld te bedenken dat ze vanmiddag uit school cakejes gaat bakken.”

“Ze willen toch voldoen aan het nog steeds bestaande beeld dat meisjes rustig, braaf, geordend en ijverig zijn”

– Gwenny van Rijn

Maskeren

Een andere reden waarom meisjes met adhd vaak later in de geestelijke gezondheidszorg terechtkomen, is dat meisjes heel erg hun best doen om hun problemen te maskeren. ,,Ze willen toch voldoen aan het nog steeds bestaande beeld dat meisjes rustig, braaf, geordend en ijverig zijn”, zegt Van Rijn.

Ook voor leerkrachten is het lang niet altijd makkelijk om adhd te signaleren. Van Rijn: ,,Zij zien bijvoorbeeld alleen dat een leerling op tijd haar werkstuk inlevert, maar niet dat zij door uitstelgedrag uiteindelijk een nacht heeft doorgewerkt om het op tijd af te krijgen.” Hillebrand: ,,Als wij leerkrachten spreken in ons diagnostisch onderzoek horen we wel eens dat deze meisjes wat trager zijn of slordigheidsfoutjes maken, maar soms valt leerkrachten nauwelijks iets op. Meisjes met adhd zijn vaak heel goed in overcompenseren.”

“Op de middelbare school wordt er meer van ze verwacht qua zelfstan­dig­heid, plannen en organise­ren en dan vallen ze eigenlijk een beetje door de mand”

– Gwenny van Rijn

Op de middelbare school blijkt uiteindelijk dat ze toch professionele hulp nodig hebben. ,,Dan wordt er meer van ze verwacht qua zelfstandigheid, plannen en organiseren en dan vallen ze eigenlijk een beetje door de mand, omdat ze daar niet goed in zijn”, zegt Van Rijn. Hillebrand: ,,Er gebeurt in de pubertijd ook nog eens heel veel qua hormonen en sociale interactie wordt complexer.”

Dat merkte de 14-jarige Mette ook. Nu ze medicatie krijgt voor meer rust en concentratie, wordt ze door een coach geholpen om haar schoolwerk beter aan te kunnen. ,,Ik stel dingen vaak uit en heb moeite om ergens aan te beginnen. Daarom hebben we een planning gemaakt hoe ik toetsweken moet aanpakken. Met kleurtjes heb ik heel overzichtelijk wat en wanneer ik moet leren en doen.”

” Zij hebben soms zo op hun tenen gelopen of het gevoel gehad dat ze niets kunnen, dat ze in de loop der jaren een heel laag zelfbeeld hebben gekregen”

– Kayleigh Hillebrand en Gwenny van Rijn

Depressief

Regelmatig zien de orthopedagogen zulke meisjes pas wanneer ze zich melden met angstklachten of somberheid. ,,Dat zien we bij meisjes veel vaker dan bij jongens. Zij hebben soms zo op hun tenen gelopen of het gevoel gehad dat ze niets kunnen, dat ze in de loop der jaren een heel laag zelfbeeld hebben gekregen. Soms zijn ze zelfs depressief geworden of hebben ze een eetstoornis ontwikkeld.”

Als na uitgebreid onderzoek de diagnose adhd is gesteld, zijn veel meisjes daar volgens de orthopedagogen blij mee. ,,Omdat ze eindelijk niet meer zichzelf de schuld hoeven te geven van hun problemen, maar de oorzaak iets in hun hoofd is”, zegt Van Rijn. ,,Bovendien willen ze graag geholpen worden, omdat ze tegen dingen blijven aanlopen.”

“Kinderen leren hier bijvoor­beeld beter plannen, leren en reageren”

– Kayleigh Hillebrand

De behandeling van meisjes met adhd is heel uiteenlopend. ,,Psycho-educatie, waarbij wordt gewerkt aan zelfinzicht en acceptatie, is een heel belangrijke”, zegt Hillebrand. ,,Verder werken we vaak met cognitieve gedragstherapie om hun eigen negatieve gedachten over zichzelf te veranderen.” Ook mindfulness en executieve functietraining kan helpen. ,,Kinderen leren hier bijvoorbeeld beter plannen, leren en reageren.”

De twee orthopedagogen vinden dat er bij zowel ouders als leerkrachten meer bewustzijn moet komen voor adhd bij meisjes. ,,Voor een meisje dat last heeft van de stoornis geldt: hoe eerder de diagnose er is, hoe beter ze geholpen kan worden.”

 

Vijf tips voor de omgeving van meisjes met adhd
Orthopedagogen Kayleigh Hillebrand en Gwenny van Rijn geven tips voor ouders en leerkrachten van meisjes met adhd.
* Focus op de dingen die wel goed gaan en vergroot die uit. Omdat meisjes vaak al zo’n negatief zelfbeeld hebben en weinig zelfvertrouwen, is het belangrijk om het positieve te benadrukken en niet het negatieve.
* Probeer door een adhd-bril te kijken. Het is voor deze meisjes geen onwil, maar onmacht. Daarom is het heel belangrijk dat zij van hun omgeving het gevoel krijgen dat ze zichzelf mogen zijn en geaccepteerd worden.
* Praat met elkaar. Een open communicatie is heel belangrijk, want kinderen kunnen vaak best goed vertellen hoe ze zich voelen.
* Samen doen in plaats van tegenover elkaar staan. Ondersteun je kind door het bijvoorbeeld op gang te helpen als het moeite heeft om aan huiswerk te beginnen. Zoiets werkt nog beter door er vooraf afspraken over te maken, bijvoorbeeld: na schooltijd even een kwartiertje ontspannen en dan aan de slag.
* Bewegend onderwijs. Iedereen heeft baat bij bewegend leren, maar zeker kinderen met adhd. Zij zijn vaak minder gemaakt om stil te zitten op een stoel dus het zou fijn zijn als bewegend onderwijs genormaliseerd wordt.

Adhd Nederland

Anna Sarbo is coach bij Adhd Nederland en heeft zelf ook adhd.

Anna Sarbo is coach bij Adhd Nederland en heeft zelf ook adhd. © Stefan Segers

Bij Adhd Nederland coachen ze (jong)volwassenen met ‘een te vol hoofd’. Dit gebeurt met een eigentijdse aanpak met het motto ‘jezelf kunnen zijn’. Anna Sarbo (36) is coach bij Adhd Nederland en begeleidt mensen in de zoektocht om zichzelf te leren kennen.

Sarbo is ervaringsdeskundige. Toen ze negentien was, kreeg ze de diagnose adhd. ,,Ik presteerde goed bij mijn studie, kon baantjes vasthouden, was extravert en sociaal. Maar ik was altijd bezig mezelf te gedragen hoe ik dacht dat het moest. Heel vermoeiend. Daarnaast was ik grenzeloos, vooral met mijn eigen grenzen. Ik zei overal ‘ja’ op.”

“Of je nou wel of niet het label adhd hebt, je moet er uiteinde­lijk wel mee leren leven”

– Anna Sarbo (36), coach Adhd Nederland

Uiteindelijk belandde Sarbo bij een psycholoog. ,,Ik was hartstikke depressief en dat werd niet echt beter. Niemand had ooit naar de optie van adhd gekeken, totdat die diagnose bij mijn oudere broer werd gesteld. Pas toen is gekeken of ik dat ook zou kunnen hebben en dat bleek het geval. Er vielen direct allemaal puzzelstukjes op hun plek.”

Sarbo noemde de diagnose bevrijdend. ,,Het was een soort excuus. Ik kon mezelf niet de schuld geven, maar het kwam door iets in mij.” Het positieve effect van de diagnose was echter maar kortdurend. ,,Want of je nou wel of niet het label adhd hebt, je moet er uiteindelijk wel mee leren leven.”

Voor Sarbo betekende dat in eerste instantie dat ze Ritalin ging slikken. ,,Ik was zo blij, want door die medicatie had ik voor het eerst rust in mijn hoofd. Daardoor kon ik me weer concentreren en overzicht bewaren.” Tegelijkertijd hadden de pilletjes ook negatieve gevolgen. ,,Ik verloor mijn creativiteit en voelde me niet meer mezelf.”

Toen Sarbo een paar jaar later afgestudeerd was, stopte ze met de medicatie. ,,Het is heel fijn om gewoon jezelf te mogen zijn, alleen moet je eerst uitvinden wie je bent en wat je wilt. Dat is vaak een zoektocht voor mensen met adhd, omdat die zich jarenlang hebben aangepast. Dat doet heel veel met je zelfvertrouwen en zelfbeeld.”

“Het label adhd kan er juist voor zorgen dat het lastig is om iets moois te zien aan jezelf”

Anna Sarbo (36), coach Adhd Nederland

Ook Sarbo moest zichzelf opnieuw uitvinden. ,,Ik hoorde ook vaak van anderen dat er zoveel meer in me zat dan ik liet zien. Maar hoe kom je daar dan?”

Inmiddels begeleidt Sarbo als gediplomeerd coach volwassenen in deze zoektocht. Dat zijn mensen met de diagnoses adhd en zonder. ,,Lang niet iedereen is gediagnosticeerd of wil zich laten testen, maar voor iedereen geldt dat ze een te vol hoofd hebben en prikkelgevoelig zijn. Zo’n label zegt ook niet heel veel en kan er juist voor zorgen dat het lastig is om iets moois te zien aan jezelf.”

Sarbo ziet haar eigen diagnose inmiddels al lang niet meer als iets negatiefs. ,,Ik ben bijvoorbeeld heel erg creatief en kan veel verschillende dingen tegelijk doen. Misschien komt dat wel door adhd, misschien ook niet.” Zelfs de lastige kanten van adhd zijn voor haar niet langer een probleem. ,,Ik heb nog steeds geen enkel gevoel voor tijd, maar door extreem goed te organiseren – mijn agenda staat vol herinneringen – ontstaat er in mijn hoofd meer ruimte om op tijd te komen. En als ik toch een keer te laat kom, heb ik er meer vrede mee.”

Volgens Sarbo zijn adhd’ers heel waardevol voor de maatschappij. ,,Het zijn de mensen die alleen met een kompas op een schip stapten om aan de andere kant van de wereld te komen. Je moet toch een beetje impulsief zijn en op zoek naar avontuur. Je ziet dan ook vaak dat mensen met adhd creatief en ondernemend zijn. Het zijn pioniers die nieuwe dingen bedenken en zich niet aanpassen aan een hokje. Die mensen hebben we ook nodig op de wereld.”

Adhd Alle Dagen Heel Druk wordt de stoornis adhd wel eens genoemd. Officieel staat de afkorting voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder, oftewel aandachtstekortstoornis met bewegingsdrang. De diagnose wordt twee tot drie keer zo vaak gesteld bij jongetjes als bij meisjes. Maar meisjes kunnen wel degelijk adhd hebben, alleen hebben zij meestal veel minder of geen last van de hyperactiviteit.

Bron: https://www.ad.nl/gezond/waarom-adhd-vaak-veel-later-ontdekt-wordt-bij-meisjes-ze-weten-het-goed-te-verbergen~a5f7150e/